Ook al is het mijn intentie om vredevol door het leven te gaan en mededogen te ontwikkelen voor anderen, in de praktijk is dit gemakkelijker gezegd dan gedaan! Mijn daden zijn misschien nog vrij geweldloos (of dat hoop ik toch), maar in mijn gedachten of woorden kan er al eens venijn zitten, oordelen of verwijten. Heb jij dat ook? Je wil wel vriendelijk en begripvol zijn voor anderen, maar de oordelen en kritische gedachten trekken zich daar weinig van aan. Ze komen op ondanks alle goede intenties om liefdevol en ruimhartig te zijn.
De eerste stap op weg naar geweldloosheid lijkt me dan ook: onszelf radicaal eerlijk durven bekijken en met zachtheid toegeven wanneer we de mist zijn ingegaan.
Kan ik mezelf vergeven voor die momenten dat ik in oordelen of reacties ben geschoten?
Kan ik dat liefdevol erkennen, in plaats van het mezelf kwalijk te nemen?
Kan ik met ogen vol mededogen naar mezelf kijken, en al mijn imperfecties?
De Bergerac hub
Onlangs besloot ik een volledige maand in een pop-up community te verblijven in Bergerac. Ik volgde er een training met de ambitieuze titel: ‘Embodying Collective Transformation’. Mijn belangrijkste drijfveer om deel te nemen aan deze training was: groeien in de richting van vrede en geweldloosheid. Om te leren wat het werkelijk betekent om vrede te beoefenen en te belichamen. Het is geen gemakkelijk proces – het schuurt en confronteert en doet pijn – maar het bleek ook heel helend en bevrijdend.
Zo was er bijvoorbeeld een jonge vrouw in onze groep die ik ervaarde als sterk, krachtig en vol zelfvertrouwen. In mijn hoofd ontstonden meteen oordelen als ‘ze is te luid’, ‘te aanwezig’, ‘te vol van zichzelf’. Omdat we tijdens ons verblijf werden uitgenodigd om alle delen in onszelf te verwelkomen, zonder onderscheid, begon ik nieuwsgierig te worden naar mijn oordelen. Naar het gevoel van ongemak dat ik ervaarde in haar bijzijn. Ik besloot om er niet langer van weg te lopen, maar het aan te kijken.
Al vlug leerde ik dat een deel van mij zich onzeker en geïntimideerd voelde in haar bijzijn. Alsof haar kracht mij deed ineenkrimpen. Alsof haar zelfvertrouwen mij in contact bracht met mijn minderwaardigheidsgevoelens. Best confronterend om te merken…
Spiegels voor elkaar
Uiteindelijk werd ik me ervan bewust dat al deze dingen meer over mij zeiden dan over haar. Dat zij helemaal niets verkeerds deed en ook niet hoefde te veranderen, maar dat er delen in mij waren die mijn aandacht nodig hadden. Met andere woorden: ik was bereid om de weg naar binnen te gaan en te kijken naar de oorzaak van mijn oordelen en ongemak. Ik kon haar zien als een spiegel voor wat er allemaal in mij leefde.
Het was een heel mooie oefening om voorbij die initiële oordelen te gaan en dieper te kijken. Ik kreeg het inzicht dat zij in mij een onbewuste overtuiging naar boven bracht dat vrouwen niet sterk of krachtig mogen zijn. Dat dit op één of andere manier niet welkom is, zelfs gevaarlijk. Deze diepe overtuiging zorgde ervoor dat ik me ongemakkelijk voelde wanneer zij voor haar mening uitkwam in de groep. Er kwam dan een onveiligheidsgevoel op, waarop mijn brein dan in oordelen-modus ging.
Door dit in te zien, kon ik de rouw en het verdriet voelen dat hieronder ligt. De pijn van de scherpe oordelen die ik heb tegenover krachtige vrouwen. Van het ongemak en de minderwaardigheidsgevoelens die me klein houden. Van de onveiligheid en de angst om als vrouw ongecensureerd je mening te durven geven of jezelf te laten zien. Een hele resem van pijnlijke dynamieken tussen vrouwen onderling (en tussen mannen en vrouwen) kwam aan de oppervlakte.
Als ik een andere vrouw beoordeel als te luid of te veel,
kan ik dan erkennen dat er een deel van mij is dat heling nodig heeft?
Als het zelfvertrouwen van een vrouw ongemak in mij oproept,
kan ik dan mijn eigen angst erkennen om als een sterke vrouw te worden gezien?
Kan ik ruimte maken voor de pijn van mijn eigen onderdrukte kracht
en zorg dragen voor de onderliggende gevoelens van schaamte en rouw?
Ogen van mededogen
If we want peace, we have to be peace.
Peace is a practice, not a hope.
~ Thich Nhat Hanh
(c) Thich Nhat Hanh
Door mijn eigen angst en oordelen te erkennen, en diep te kijken naar mijn reacties en onbewuste overtuigingen, kan ik mezelf beter leren begrijpen. Als ik de pijn kan aanraken die onder de oordelen ligt, ontstaat er meer mededogen voor mezelf en voor anderen. Als ik de weg naar binnen durf gaan, inclusief alle delen in mezelf waar ik niet trots op ben, dan kan ik leren zien dat mijn reacties minder met anderen te maken hebben dan met mijn eigen percepties. Very humbling…
Met ogen van mededogen leren kijken naar mijn eigen geest, is het begin van een lange weg van heling en innerlijke transformatie. Als ik vanbinnen meer liefde en vrede kan cultiveren, vertaalt zich dat onvermijdelijk ook in de wereld om me heen. Het is een uitdagende oefening die van mij vraagt dat ik mijn kleine kantjes eerlijk durf observeren. Dat ik bereid ben om het geweld te erkennen dat in mij zit onder de vorm van oordelen en verwijten. En dat ik daar liefdevol mee omga. Misschien is dat wel het begin van meer vrede in de wereld.
—
PS: Een eerdere versie van deze post werd gepubliceerd op de website van Stichting Leven in Aandacht, de organisatie die het gedachtegoed van Thich Nhat Hanh uitdraagt in Vlaanderen en Nederland. Op hun vraag schrijf ik af en toe over mijn ervaringen met de beoefening, in het bijzonder over het leven in community. Een hele eer om dat te mogen doen!
Leave a reply