De klimaatverandering. De ecologische crisis. Overconsumptie. Voedselverspilling. Ontbossing. Overbevissing. Ik vind het bij momenten erg moeilijk om hoopvol te blijven. Om niet te verzanden in wanhoop, frustratie of moedeloosheid. De situatie lijkt soms zo uitzichtloos. Ik weet niet goed wat ermee te doen…
Zoals bij zoveel moderne vraagstukken, zijn het vaak net oude meesters en wijsheden die een antwoord kunnen bieden. Die de realiteit helder zien en de dingen in het juiste perspectief kunnen plaatsen. Mijn favoriete zenleraar Thich Nhat Hanh inspireert me bijvoorbeeld enorm in deze turbulente tijden. De voorbije jaren verbleef ik verschillende maanden in zijn klooster in Frankrijk, waardoor zijn wijsheid en inzicht tot diep in mijn wezen konden doordringen. Ik ben heel dankbaar dat ik zijn onderricht zo vaak heb mogen ontvangen. Een kompas voor de rest van mijn leven.
Interbeing
Een van de belangrijkste elementen van Thich Nhat Hanhs leer is ‘interbeing’ of ‘inter-zijn’. Dat betekent dat niemand op zichzelf staat, maar we allemaal verbonden zijn met de hele kosmos: de maan, de sterren, de zon, de regen, de oceaan, … Ook al lijkt het aan de oppervlakte alsof we aparte individuen zijn, op een dieper niveau staat alles met alles in verbinding. Ik ben omdat dat is. Ik besta omdat er zonlicht is, en regen. Omdat er bijen zijn, weilanden, wolken, rivieren, dieren, overgrootouders. De lijst is eindeloos. Er is dan ook geen onderscheid tussen ons en de aarde. Het is niet zo dat wij voor de aarde zorgen alsof het gaat om iets buiten ons. We zijn de aarde.
We are here to awaken
from the illusion of our separateness.
(Thich Nhat Hanh)
Dat besef verandert alles. Als we zouden kunnen ervaren dat we inter-zijn met alles wat leeft, dan zou ons gedrag vanzelf veranderen. Dan zou het geen moeite kosten om afvalarm te leven, bijvoorbeeld, of om geen dingen te kopen die we niet nodig hebben. We zouden spontaan zorg dragen voor de limieten van onze aarde. Net zoals onze rechterhand zonder nadenken ter hulp komt wanneer onze linkerhand gekwetst is, zo zouden wij ook de aarde willen beschermen. Omdat ze deel is van ons, en wij deel zijn van haar.
You have enough
Het idee dat we afgescheiden zijn van de rest van de wereld, is de oorzaak van veel lijden. Gevoelens van eenzaamheid, isolement en minderwaardigheid komen bijvoorbeeld allemaal voort uit de ervaring afgescheiden te zijn. We voelen ons vaak alleen, verloren. We ervaren een leegte in ons die we voortdurend willen opvullen. Misschien herken je dat wel. Soms kan het heel subtiel zijn: een onderhuids knagend gevoel dat er iets ontbreekt, dat je niet compleet bent zoals je nu bent, dat je iets anders nodig hebt om je volledig te voelen. Een koekje, een smsje, een complimentje, een kus, een omhelzing.
Thich Nhat Hanh doorziet en benoemt dit patroon en geeft ons een mantra om mee te oefenen: “Je hebt genoeg.” Hij herinnert ons eraan dat we niet meer nodig hebben. Ons onstilbare verlangen naar meer – of het nu meer spullen zijn of meer aandacht en liefde – is gedoemd om ons onvervuld achter te laten. Het is onverzadigbaar.
De kunst van mindfulness is om een verlangen op te merken zonder er meteen naar te hoeven handelen. Als bijvoorbeeld de gedachte opkomt “Ik wil NU een kop koffie” of “Ik MOET chocolade hebben”, kunnen we dit zien gebeuren als een verschijnsel in onze geest. Dan kunnen we ons de vraag stellen: heb ik werkelijk koffie nodig, of chocolade? Dan kunnen we kiezen wat we met dat verlangen doen. Eventueel kunnen we mindful een stukje chocolade eten. Dat zijn momenten van vrijheid: als we even niet worden meegezogen door onze automatische piloot en bewust kiezen wat we willen doen.
Ode aan de overvloed
In een wereld die ontzettend gericht is op consumptie en afleiding, vraagt het een zekere alertheid en toewijding om hier niet zomaar in mee te gaan. Zenmeester Thich Nhat Hanh geeft ons allerlei inzichten die ons kunnen helpen om mindful te consumeren. We kunnen ons bewust worden van onze ware verhouding tot de aarde en het inter-zijn erkennen van alles wat leeft. We kunnen beseffen dat we reeds genoeg hebben en dat er werkelijk niets ontbreekt. Zo kunnen we wakker worden uit de trance van ‘nooit genoeg’ en de overvloed en schoonheid van de wereld rond ons en binnenin ons leren zien.
Dit vind ik een heel hoopvolle boodschap. Transformatie is mogelijk, ontwaken is mogelijk, zowel op individueel als collectief vlak. Wanneer ik soms het geloof verlies en moedeloos word over de toestand van de wereld, kan ik mezelf eraan herinneren dat ware verandering mogelijk is. In plaats van te verdrinken in verdriet voor de wereld, wil ik helder blijven zien wat ik kan doen. Wat mijn bescheiden bijdrage kan zijn. Ik neem me voor om het besef van inter-zijn en overvloed in mezelf te blijven voeden en om volgens dat inzicht te proberen handelen. Laten we elkaar hier aan blijven herinneren, om deze wijsheid levend te houden en ernaar te leven.
Liefs,
Leni
Leave a reply