Als ik een lief heb.
Als ik afgestudeerd ben.
Als ik mijn droomjob vind.
Als ik beroemd ben.
Als ik mezelf liefheb.
Als mijn wonden geheeld zijn.
Ken je dat? We hebben al eens de neiging om gelukkig zijn uit te stellen. Om ervan uit te gaan dat het in de toekomst ligt. We koppelen er allerlei voorwaarden aan. Ik kan pas gelukkig zijn als … (vul aan). Soms gaat het om materiële dingen, zoals een nieuwe auto, smartphone, snufjes of gadgets, maar het kunnen ook emotionele of zelfs spirituele doelen zijn: als ik meer zelfvertrouwen heb, beter in mijn vel zit, meer liefde krijg, of zelfs als ik verlicht ben.
In al deze gevallen projecteren we ons geluk ergens in de toekomst. Eerst moeten bepaalde criteria vervuld worden, dan pas kan ik gelukkig zijn. Op dit moment nog niet, maar morgen misschien wel. Het is niet moeilijk om in te zien dat er iets aan deze denkwijze schort. Natuurlijk hangt ons geluk niet af van de dingen die we kopen of denken nodig te hebben. Ergens weten we dat best, en toch geraken we vaak verstrikt in dit soort denken.
De reclamewereld speelt daar genadeloos op in: koop deze deodorant en je zal liefde vinden, dit drankje garandeert jou een romantische avond, deze dagcrème (of auto of wasverzachter) tovert al je problemen weg. Zo wordt de illusie steeds gevoed dat we onvolledig zijn, dat we iets nodig hebben om geluk te vinden. Met zijn allen houden we dit idee in stand. We besteden er ontzettend veel tijd, geld en energie aan.
Happiness is here and now!
~ Thich Nhat Hanh
Gelukkig kan het ook anders. Eén van de bekendste citaten van zenleraar Thich Nhat Hanh is: ‘Het geluk is hier en nu’. We kunnen het geluk in het huidige moment aanraken. Ik heb dat lang niet zo goed begrepen. Ik dacht dat hij bedoelde dat je dan altijd gelukkig moest zijn. Alsof het geluk in elk moment voor het grijpen lag, terwijl ik het maar niet te pakken kreeg. ‘Verdriet is hier en nu’: daar had ik veel meer voeling mee. Hoe kon het geluk aanwezig zijn als ik er totaal geen contact mee had?
Ondertussen besef ik dat dit citaat ons er vooral aan wil herinneren dat geluk geen toekomstige bestemming is. Dat we niet moeten wachten om gelukkig te zijn totdat aan al onze voorwaarden zijn voldaan. We hoeven het geluk niet buiten onszelf te plaatsen, als iets waar we ons stap voor stap naar toe begeven. Dat idee alleen al zorgt ervoor dat we het geluk hier en nu niet kunnen toelaten. Thich Nhat Hanh leert ons dat we in elk moment reeds genoeg voorwaarden hebben om gelukkig te zijn. Ook al voelt het niet altijd zo, ook al lijkt er vaak iets te ontbreken, we kunnen de waarheid van dit citaat leren inzien en ervaren.
Kunnen we aanwezig zijn voor de kleine gelukmomentjes elke dag? Kunnen we ze erkennen wanneer ze zich voordoen in plaats van eraan voorbij te gaan? Het feit dat ik wakker word in een zacht en warm bed, dat ik voldoende te eten heb als ik ga ontbijten, dat er stromend water uit de kraan komt, dat ik een warme douche kan nemen, dat onze kat ligt te spinnen op mijn schoot… Al die dingen dragen bij tot mijn welzijn en geluk. Kan ik ze leren zien? Of loop ik verloren in mijn gedachten, plannen en zorgen en mis ik zo het huidige moment?
The little things? The little moments?
They aren’t little.
~ Jon Kabat-Zinn
Misschien is ‘geluk’ een te groot woord. Het roept verwachtingen op van vreugde, blijdschap en extase. Trompetgeschal, regenbogen en engelengezang. Ik denk dat Thich Nhat Hanh het over een kleiner, eenvoudiger soort geluk heeft. Eerder een gevoel van tevredenheid, dankbaarheid, of contentement. In mijn ervaring ligt dat absoluut binnen handbereik, als we er tenminste voor openstaan. Het is een vaardigheid, een training, om geluk en dankbaarheid te cultiveren in ons leven.
Dit betekent overigens niet dat we het lijden moet ontkennen. Het is geen pleidooi voor een oppervlakkig geluk dat voorbijgaat aan onze kwetsbaarheid. Integendeel: mindfulness is aandacht geven aan wat er is, en daar zorgvuldig mee omgaan. Als er verdriet is, angst, onzekerheid of woede, kan ik dat liefdevol erkennen. Er niet van weglopen, het niet onderdrukken, maar ik hoef er ook niet in te verdrinken.
Het interessante is dat hoe meer ik ruimte maak voor de pijn, hoe meer ik ook ruimte heb voor vreugde en plezier. Als ik mijn pijn bestaansrecht geef en mezelf toesta het te doorvoelen, dan kan ik ook geluk en blijdschap beter voelen. Zo kan ik de deur openen voor het hele kleurenpalet van menselijke ervaringen, voor alle mogelijke schakeringen, zonder voorkeur of afkeer.
Het leven is een lust en een last. Een feest en een tragedie. Beide aspecten zijn er een deel van, daar kunnen we niet omheen. We kunnen wel kiezen waar we onze aandacht op richten. Blijf ik focussen op wat er mis is en wat er ontbreekt? Of kan ik de vele voorwaarden voor mijn geluk die nu aanwezig zijn leren zien en appreciëren?
Ik wens ons allemaal toe dat we de rijkdom van het leven mogen leren erkennen, eren en ervaren.
Van harte,
Leni
Leave a reply