Radio Zelfkritiek
“No one can harm you, not even your worst enemy,
as much as your own mind untrained.
And no one can help you, not even your most loving mother and father,
as much as your own mind well trained.”
~ Buddha
Wat een krachtig citaat! De boeddha zou gezegd hebben dat je geest zowel je grootste vriend als je grootste vijand kan zijn. Niets kan je meer lijden brengen en in de weg zitten als een geest die niet getraind is. Niets kan je meer helpen en vreugde schenken – zelfs niet de meest liefdevolle ouders (!) – dan een geest die getraind is. Met andere woorden: de mind kan ons het leven ontzettend moeilijk maken, miserabel zelfs, of net vreugdevol en gelukkig. We kunnen leren om niet te verdwalen in onze gedachten en de Radio Zelfkritiek niet steeds op repeat te zetten. We kunnen onze geest trainen om terug te komen naar het huidige moment en alle redenen voor geluk te erkennen die rondom ons aanwezig zijn. Dit heeft zozeer te maken met positief denken, het is eerder een selectief kiezen waar je je aandacht aan schenkt.
De blijde boodschap
Vaak zijn we geneigd om te focussen op wat niet goed gaat. Vanuit evolutionair oogpunt is ons systeem erop gericht om de omgeving te scannen op dreiging en gevaar. Dit wordt ook wel de ‘negativity bias’ genoemd. Deze ‘negatieve neiging’ is heel menselijk en normaal en zorgde ervoor dat onze voorouders konden overleven. Helaas brengt deze focus op het negatieve ook met zich mee dat we goede dingen over het hoofd dreigen te zien. We schenken gewoonlijk minder aandacht aan de mooie dingen in het leven dan aan de moeilijke. Ook al zijn er meer dan genoeg redenen om dankbaar en gelukkig te zijn, we zien vooral die aspecten van ons leven waar het niet helemaal loopt zoals we willen.
Dat is het gegeven: ons brein richt zich vooral op dat wat ontbreekt of wat mogelijks kan misgaan. Gelukkig is ons brein kneedbaar en veranderlijk. Deze blijde boodschap hoorde ik vorige zomer van de flamboyante neurowetenschapper Rick Hanson, die al jarenlang onderzoek doet naar de plasticiteit van ons brein. Het is heel simpel: waar je je aandacht op richt, groeit. Ons brein wordt gevormd door de dingen waar we het meeste aandacht aan schenken. Hoe meer we ons richten naar het goede, hoe gemakkelijker we dit zullen opmerken in de toekomst. Omgekeerd betekent dit ook dat bepaalde patronen minder sterk worden als we ze geen voeding meer geven. Meer nog: we kunnen diepgewortelde denkpatronen langzaam maar zeker veranderen en transformeren. De sleutel is dat we onze geest leren trainen. Vanzelf gaat het niet en iemand anders kan het niet in onze plaats doen.
Opgelet, spoorverandering!
De afgelopen weken heb ik een beetje geëxperimenteerd om mijn geest meer te richten op het goede. Het is zo gemakkelijk om te zien wat er verkeerd is en wat ik graag anders zou willen (meer zonlicht! meer humor! meer verbondenheid!) dat het wel wat inspanning vraagt om zulke gedachtentreinen niet verder te volgen. Om uit de ‘moppermodus’ te stappen. Om de negativity bias op tijd te herkennen en dan van spoor te veranderen naar de positivity bias. De ‘good enough’ bias. Of zelfs de gratitude bias.
Sinds kort probeer ik bijvoorbeeld tijdens het ontbijt een momentje in te lassen om ten volle te genieten van een nieuwe dag, lekker voedsel, het uitzicht op de tuin, de vogels en de wolken. Om dat alles niet als vanzelfsprekend te zien, maar er bewust van te zijn dat ik eigenlijk een ongelooflijke gelukzak ben. Een leuke nieuwe gewoonte! En het is niet eens zo moeilijk. Het belangrijkste is om dit niet te vergeten, om het steeds opnieuw te beseffen. Laten we elkaar er dan ook aan helpen herinneren om de focus op wat niet goed zit achterwege te laten en onze ogen te openen voor alle dingen die er al zijn. Het leven is te kort om dit besef te laten verwateren…
Comment
dank voor je her-innering 🙂