Smartphoneloosheid ~ Ode aan de stilte in een wereld die maar doorraast

De lof der smartphone
Toegegeven: het is ontzettend handig. Al die apps. Overal je mails kunnen lezen. Nooit meer verdwalen dankzij de ingebouwde GPS. Altijd een hele muziekcollectie bij de hand. Inclusief kwalitatief fototoestel. En dan vergeet ik ongetwijfeld nog een paar dingen.

En toch: ik heb geen smartphone en wil er voorlopig ook geen. Mij lijkt het dat er met heel die virtuele evolutie iets kostbaars verloren dreigt te gaan. Door zoveel tijd digitaal te besteden, starend naar een scherm, missen we heel veel. Je hebt het vast wel eens gemerkt: jongeren die op de bus naast elkaar zitten, maar elk bezig zijn op hun eigen toestel. Of een koppel op restaurant dat meer naar een scherm zit te kijken dan naar elkaar. Of nog erger: je eigen tafelgenoot die elke paar minuten de drang voelt om even de online wereld binnen te stappen.

Natuurlijk beïnvloedt dit niet alleen ons relationele leven, het heeft ook een enorme impact op onszelf. Het maakt ons onrustig, die informatiestroom de hele dag door (en nacht, als je ook op internet gaat als je niet meteen in slaap geraakt). Het wordt steeds moeilijker om een ‘doods’ moment te doorstaan. We kunnen ons niet meer vervelen. Niet meer niets doen. Niet meer even wachten. Alles moet opgevuld worden met input. Muziek, facebook, mails, WhatsApp, you name it.

Ik wil graag een lans breken voor het omgekeerde van heel die communicatie-overload. Die eindeloze stroom van bliepjes en ringtones. Mijn ervaring is dat net in het nietsdoen, in de afwezigheid van voortdurende input, iets nieuws kan ontstaan. Ongemerkt. Onopvallend. Door stil te staan, te stoppen met de drukte, kan je innerlijke wijsheid beginnen spreken. Komt er meer helderheid en inzicht. En word je ook meer aanwezig voor anderen.

De lof der stilte
Sta me toe de lof te bezingen van de stilte. Nochtans is dat niet zo gemakkelijk. Het valt niet echt in woorden uit te drukken. Iets wezenlijks ontsnapt altijd. Dat schrijft ook Bieke Vandekerckhove in haar beklijvende boek ‘De smaak van stilte – Hoe ik bij mezelf ben gaan wonen’. Ze zegt dat het moeilijk uit te leggen is wat stilte precies doet. Zeker is wel dat het íets met je doet. Iets dat heilzaam is, waardevol, helend.

Dat kan ik alleen maar volmondig beamen. Mezelf van tijd tot tijd overgeven aan de stilte heeft mijn leven volledig veranderd. Misschien niet zozeer aan de buitenkant, maar vanbinnen. Ontzettend dankbaar ben ik voor alle leraren die me de stilte hebben leren verdragen en appreciëren, zoals Thich Nhat Hanh, Frank de Waele en Tara Brach. Hoe zij me via de stilte leren om steeds meer bij mezelf te gaan wonen, is oneindig kostbaar.

Ook in de recente documentaire ‘In Pursuit of Silence’ wordt het belang van stilte duidelijk gemaakt. Bijna anderhalf uur lang toont de film hoe geluidsoverlast onze gezondheid aantast en hoe heilzaam de stilte kan zijn. Ook al is het soms onwennig, ons menselijk zenuwstelsel lijkt te hunkeren naar momenten van stilte. Niet louter in de zin van minder decibels, maar ook in minder visuele prikkels en meer soberheid in het algemeen. Een dokter in Japan toont zelfs aan dat tijd doorbrengen in de natuur allerlei ziektes, zoals hartaandoeningen, kan voorkomen en helpen genezen. Heel indrukwekkend, want meestal zijn we ons er niet eens van bewust dat het voortdurende lawaai en geruis onze gezondheid schaadt.

Verwijlen in Zijn
Toegegeven: de kans is groot dat ik binnen enkele jaren, of misschien eerder, toch een smartphone aanschaf. Een fototoestel, MP3-speler en telefoon in één. Wonderlijk! Maar ik hoop dat ik nooit zal vergeten ruimte te maken voor een ander soort ‘vrije tijd’: het durven duiken in volstrekt niets doen. Geen mails beantwoorden, info opzoeken, of selfies sharen. Mijn lichaam en geest toestaan even te stoppen. Pauzeren. Zonder input. Zonder output. Gewoon even Zijn (met hoofdletter). En ik hoop dat veel mensen met mij de kunst van het Zijn niet zullen verleren.